Vernevelverhalen: Hoe Papegaai Jos de dierengeneeskunde veranderde

Het begon allemaal op 27 augustus 2013. Een simpele vraag aan de andere kant van de telefoonlijn zette een reeks gebeurtenissen in gang die het onmogelijke mogelijk zouden maken.

Een mevrouw, bezorgd en zoekend naar een oplossing, belt met een prangende vraag: “Ik zou een medicijn moeten vernevelen voor mijn papegaai, maar dat zou eigenlijk niet kunnen. Kunt u mij helpen?”. Haar grote vriend, papegaai Jos, strijdt tegen een schimmelinfectie op zijn longen. Die diagnose is gesteld door de faculteit diergeneeskunde in Utrecht, waar Jos in behandeling is.

De schimmelinfectie is een grote uitdaging. De beste behandeling voor de schimmelinfectie van Jos is in de praktijk namelijk heel moeilijk. Het medicijn tegen deze schimmel zou in de longen van Jos moeten komen. Een schijnbaar onmogelijke taak. Want waar bij mensen dan een vernevelaar gebruikt kan worden, kan dat bij vogels niet. Het ademhalingssysteem van vogels verschilt aanzienlijk van dat van zoogdieren (mensen). Vogels hebben luchtzakjes in hun longen, wat betekent dat de lucht een andere route volgt voordat deze in de longen terechtkomt. Dit maakt het een stuk moeilijker om medicijnen effectief naar de longen te brengen.

Vastberaden om alles te proberen, krijgt mevrouw Geuvers het vloeibare medicijn voor Jos mee in een klein flesje. Kort daarna zoekt zij op internet en komt terecht bij Iedereen Lucht Vernevelaars. Ze belt meteen en zonder enige twijfel spreken we af dat we gaan proberen of we van het vloeibare medicijn in het flesje een nevel kunnen maken. Direct stuurt mevrouw Geuvers het medicijn op en de volgende dag testen we het op diverse vernevelaars. Dat was het begin van een bijzondere samenwerking om het ondenkbare te onderzoeken.

Na twee weken volgde een afspraak in Utrecht die iedereen versteld deed staan. Jos, twee weken eerder verzwakt en uitgeput, straalde vitaliteit uit. Jos was weer helemaal fit en vief en verbaasde daarmee iedereen op de faculteit in Utrecht. Iets wat niet kon is toch gebeurd. Jos wordt weer de levendige papegaai die hij altijd was. Zeer intelligent en sociaal. Hij geeft zelf aan dat hij naar buiten wil, maar ook dat hij moe is en wil slapen. Een echt gezinslid, en hij gaat altijd mee op vakanties. Met Jos gaat het gelukkig nog een aantal jaren goed.

In het voorjaar van 2014 werd het onderzoek uitgevoerd. Met een speciaal voor dieren aangepaste versie van de Flaem Nuova Delphinus van Iedereen Lucht werden tientallen duiven verneveld. Deels met het medicijn voor schimmelinfectie en deels met een fysiologische zoutoplossing. De vogels werden hiervoor in een grote doorzichtige plastic bak geplaatst waarbij de nevel van buiten uit in de bak wordt gebracht. Om voldoende zuurstof te houden wordt de deksel van de bak op een kiertje gezet. Het moment van vernevelen, de vernevelduur en de mate van verdunning van het medicijn werden gevarieerd over de verschillende duiven.

De resultaten waren ronduit verbluffend. Beide vloeistoffen die met onze aangepaste Delphinus vernevelaar werden verneveld gaven een verbijsterend effect. Binnen een half uur hadden de neveldeeltjes de longen van alle vogels volledig bedekt, een prestatie die als spectaculair werd bestempeld.

1. De nevel moet in de lucht komen waarna de vogel de nevel moet inademen. Er is dan grotere kans op het samenklonteren van kleine neveldeeltjes. En te grote deeltjes kunnen niet meer in de longen komen.

2. Bij vogels passeert de ingeademde lucht eerst de luchtzakjes, voordat die bij een tweede ademteug in de longen terecht komt. Ook dit zorgt voor een forse vertraging en langere verblijftijd van de nevel waardoor weer minder kleine deeltjes overblijven.

3. De longen van vogels zijn aanmerkelijk kleiner dan die van zoogdieren. De neveldeeltjes die de longen moeten bereiken moeten dus microfijn zijn.

4. In het geval van de schimmelziekte was er nog een vierde obstakel. De vloeistof waaruit het medicijn bestaat had een basis van propyleen-glycol. Een licht vettige substantie, die veel trager vloeit dan water, en daardoor veel lastiger in neveldeeltjes omgezet kan worden.

Dat er dus gerede twijfels waren voor aanvang van de therapie bij papegaai Jos is logisch en goed verklaarbaar. Dat toch binnen een half uur zelfs het schimmelmedicijn volledig dekkend in de longen aangetoond kon worden is daarmee spectaculair. Dit opende vele deuren.

De impact van Jos’ verhaal reikte verder dan de grenzen van zijn kooi. Het verlies van Jos bracht groot verdriet, maar met de wetenschap dat hij een diepgaand verschil had gemaakt biedt troost. Papegaai Jos mag dan fysiek niet meer onder ons zijn, maar zijn erfenis blijft voortduren. Zijn reis heeft niet alleen een individu geraakt, maar heeft een revolutie teweeggebracht in de wereld van vernevelingstherapie voor dieren.

Het uiteindelijke resultaat van het wetenschappelijk onderzoek is op groot internationaal congres in Amerika over bijzondere dieren door Yvonne R.A. van Zeeland en Nico J. Schoemaker (beide European Specialist in Zoological Medicine) bekend gemaakt. Dankzij Jos kunnen vele vogels en allerlei andere dieren ook verlichting en comfort vinden in verneveltherapie waarmee we hun kwaliteit van leven verhogen. Jos blijft voortleven als een symbool van doorzettingsvermogen en als inspiratie voor Lavernevela.